Otizm İçin Evde Yapılacak Etkinlikler

Otizm çocuklarda 2 yaşından itibaren kendini gösteren gelişim bozukluğudur. Otizmli bireyler çevreleri ile sözel veya başka türlü iletişim kurma sorunları yaşarlar. Zeka ile ilgili sorunları bulunmamakla birlikte sadece odaklanma sorunu yaşarlar. Bu durum onların zekasında gerilik olarak anlaşılabilir ancak sadece odak sorunları vardır. Bu durumun erken fark edilmesi birey açısından çok önemlidir.

Otizmin neden olduğu ile ilgili kesin bir bilgi yoktur. Tüketilen yeni nesil besinler, annelerin hamileyken maruz kaldığı radyasyon ve ilaçlar ve genetik faktörler üzerinde araştırmalar hala devam etmektedir. Neden olduğu bilinmeyen bir durumun nasıl ortadan kalkacağı da bilinmez bu nedenle bilinen bir tedavisi yoktur. Ancak düzenli eğitim ve evde destek eğitimleri sayesinde normal birer birey olarak topluma kazandırılabilirler.

Otizm bebeklik çağında çok anlaşılabilecek bir durum değildir 2 yaşında daha net bir şekilde teşhis koyulabilir. En önemli faktör konuşma gecikmesi diyebiliriz. Bu hastalıktan şüphelenmek için 100 farklı neden sıralayabiliriz ama bunların hepsini aynı anda göremezsiniz. Kimi çocuk parmak uçlarında yürürken kimisi bu alışkanlığa sahip değildir. Erken yaşlarda anlaşılması için bir çocuk psikoloğu tedavisine ihtiyaç vardır. Göz teması kurmayan veya süresi az şekilde kuran çocuklar bunun yanında konuşma geriliği gösteriyorsa mutlaka bir muayene edilmelidir. En belirgin iki özellik bunlardır.

Otizm İçin Evde Etkinlikler

Bu rahatsızlık, bireysel ve grup eğitimleri ile mutlaka desteklenmeli ve imkanlar dahilinde bu derslerin süreli uzun tutulmalıdır. Rehabilitasyon merkezlerinde özel eğitim öğretmenlerinin verdiği dersler ailenin bilinçsiz olduğu noktaları belirler ve yapılması gerekenleri saptar. Özel eğitim öğretmeni ile iletişim halinde olarak ev yapılacak kişiye yönelik aktiviteler belirlenir ve gelişim süreci hızlandırılır. Her sendrom farklılık gösterir demiştik bu nedenle her çocuk ve birey için yapılacak etkinliklerde farklılık gösterir. Genel olarak gelişim sorunu yaşayan ve otizmin temel sorunları ile baş eden aileler için evde yapılacak etkinlikler şu şekildedir.

• Vücudunu tanımak; tıpkı bebeklere yaptığımız gibi ”burnun nerede?, kulağın nerede göster bakalım, kollarını kaldır, karnına vur davul gibi” şeklinde örnek cümleler ile etkinlik yapılmalıdır. Bu sayede onun kendi parmağı ile bir şeyler göstermesini ve uzuvlarını tanımasına yardımcı olabilirsiniz. Otizmli çocuklar genellikle bir şey göstermek istediklerinde ebeveynlerinin ellerini kullanırlar. Ayaklarını, ellerini parmaklarını tanımak onlar için hem eğlenceli hem de faydalıdır.
• Ayna karşısında etkinlik; boy aynası karşısında gözlük, şapka veya onu farklı gösteren objeler kullanarak çeşitli hareketler yaptırılmalıdır. Bu şekilde kendini tanır ve nasıl göründüğü hakkında bilgi sahibi olur. Onların gözünden dünya nasıl görünür bilmiyoruz ama ayna karşısında onlara kendilerini inceleme fırsatı verilmelidir. Dişlerini, dilini göstermesini söyleyebilirsiniz. Bir süre sonra onda da merak oluşacak ve kendi başına aynada farklı hareketler yapmaya başlayacaktır.
• Farklı dokuları deneyin; otizmli bireyler kumaşların dokusundan yiyeceklerin dokusuna kadar güçlü ayırt edici hislere sahiptirler. Genellikle yumuşak ve tüylü dokular onları rahatsız eder. Bu durum tam tersi de olabilir. Bunu anlamak için farklı materyallerin olduğu kaplar ile oyun başlatın ve onun neler hissettiğini anlayın. Mesela bir kaba tıraş köpüğü sıkın, bir kaba su maymunu denilen ıslak yumuşak toplardan koyun, slime yapın, kadife kumaşı deneyin, elyaf pamuğu deneyin bu ve bunun gibi farklı mataryeller ile oyun başlatın.
• Dokunma hissine alıştırın; Bu rahatsızlığı yaşayan çocuklar aile bireylerine ve yakın çevrelerine temastan hoşlanırlar ancak yabancı bireyler ile aralarında mesafe vardır. Bunu en aza indirmek için sırtını hafif şekilde kaşıyın bunu severler, hafif masajlar yapın, üzerinde tekerlekleri dönen araba gezdirin. Dokunma ile ilgi sorunların ortadan kalkması için onun temastan zarar gelmeyeceğini anlaması lazım.
• Şarkı ve dans; Konuşma aşamasında basit sözlü şarkıların çok işe yaradığı eğitimciler tarafından hep söylenir zaten. ”Ellerini kaldır havaya şimdi salla kollarını” gibi basit kelimeli müzikli çocuk şarkıları eşliğinde dans etme ve eğlenme ortamı yaratın. Belkide ilk seferlerde bu onun ilgisini çekmez ama daha sonra mutlaka ilgisini çeker. Basit kelimeleri özellikle şarkılardan ve oyunlardan kaparlar bu özel çocuklar.
• Resim yapın; otizmli bir çocuğa resim yaptırmak oldukça zor olabilir. Bu nedenle boyaları ve defteri önünüze alarak siz resim yapın. Bu etkinlik aşamasında sizinle hiç ilgilenmeyebilir. Aslında siz öyle zannedersiniz. Farklı sayılar çizin, harfler yapın, basit çöpten adamlar yapın. Bir süre sonra merak ederler ve size katılmak isterler. Otizm beraberinde büyük bir merak demektir. Etkileşimde değiller gibi görünürler ama onlar sizin her yaptığınızı merak ederler. Büyük bir sabırla onun dikkatini çekene kadar her gün düzenli resim yapın.
• Evcil hayvan edinin; farklı yaşamları tanımasına fırsat verin. Yaşadığınız ortam kuş, balık, kedi köpek, tavuk gibi hayvanların hangisi için elverişli ise mutlaka evinizde veya bahçenizde besleyin. En basitinden akvaryumda balık beslemek bile farklı hissettir. Ona yem vermesine izin verin bunu ona öğretin ve her gün düzenli bir şekilde aynı saatte yemi vermesini sağlayın. Bu sayede görev bilinci geliştirilir.
• Ev işleri için komutlar verin; yemek öncesinde masaya tuzluğu götür, kaşıkları götür gibi basit komutlar olabilir. Kapı çaldığında kapıyı aç, kapıyı kapat, pencereyi kapat gibi günlük hareketler ile onun komut almasını güçlendirebilirsiniz. Tüm bu hareketleri başarılı yaptığında sevinçle ”aferin sana” demeyi unutmayın. Başarısız olduğu yerlerde de teşvik ederek bıkmadan ona doğrusunu gösterin.

Otizm Düzelir mi? Otizm Ne zaman Düzelir?

Bu rahatsızlığın düzelme zamanı kişinin otizm düzeyine göre değişir. Düzenli eğitim alan hafif otizmli bir çocuk erken yaşlarda düzelme sağlar. Yüksek düzey otizim veya erişkin bireylerde düzelme süresi daha uzun olabilir. Hiç düzelmeme durumu da söz konusudur. Otizmin bilinen bir tedavi yöntemi yoktur. Erken yaşta tanı ve düzenli eğitim sayesinde bir çok çocuk topluma kazandırılmıştır. Eğitim almadan kendi kendine otizmin düzelme durumu yoktur. Ona eğitim veren özel eğitim öğretmenleri bu konuda bilgili ve tamamen onlara yönelik olarak yetiştirilmiştir. Annenin veya babanın verebileceği eğitimden çok farklı eğitim desteği verirler.

Otizm tamamen düzelebilir. Hayat boyu ufak tefek takıntılı haller gözlemlense de bu haller normal olarak tabir edilen bireylerinde bir çoğunda vardır zaten. İletişim kurmayı başarabilen her otizmli birey normalleşmiş sayılır diyebiliriz.

Otizm Genetik Mi?

Son zamanlarda yapılan araştırmalar sonucunda bu rahatsızlığın genetik olduğu belirlenmiş durumda. Özellikle X kromozomu üzerinde baskın olarak otizm geni olurmuş bu durumda neden erkeklerde daha fazla görüldüğünü kanıtlıyor. X kromozomu erkeklerde 2 adet kadınlarda 1 adet bulunuyor. Ancak bu sendromun sadece babadan geldiği söylenemez. Annenin genlerinden gelen bir otizm DNA’sı Y kromozomu ile baskılanır ve anneyi teğet geçer. Anne taşıyıcı olarak kalır ve doğan çocuklarında otizm olma ihtimali yüksektir. Bu nedenle genetik olan otizm babadan gelir veya anneden gelir diye kesin bir bilgi söz konusu değildir. Aile geçmişi göz önünde bulundurularak dedelerin geçirdiği çocukluk döneminden taşıyıcı ortaya çıkarılabilir.